In onderstaande tabel geven wij een overzicht van de onontkoombare en onuitstelbare voorstellen ten laste van de Algemene middelen. De voorstellen worden na de tabel nader toegelicht.
Tabel 25. Voorstellen Begroting 2025 (ten lasten van de Algemene middelen)
(x € 1.000) | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | Totaal |
|---|---|---|---|---|---|---|
1. Masterplan Regiocentra | - | 150 | 150 | 150 | 150 | 600 |
2. Bouwstenenvisie Circulaire Economie en Afval | - | 162 | 145 | 145 | 145 | 597 |
3. Regiodeal Oost-Groningen | - | 6.250 | - | - | - | 6.250 |
4. Voorfinanciering voorbereidingskosten Nij Begun | 757 | -757 | - | - | - | - |
Totaal voorstellen Begroting 2025 (ten laste van de Algemene middelen) | 757 | 5.805 | 295 | 295 | 295 | 7.447 |
Toelichting:
1. Masterplan Regiocentra
In de Begroting 2024 is voor 2024 € 2 miljoen toegekend voor het Masterplan Regiocentra. Via dit Masterplan krijgen elf regiocentra bij negen gemeenten een provinciale bijdrage en worden zij ondersteund bij het opstellen van uitvoerings- en investeringsplannen voor deze regiocentra.
Het Rijk heeft daarbij een Regio Deal toegekend met een rijksbijdrage van € 20 miljoen voor de periode 2025-2028. Hiervan is € 19,4 miljoen bestemd voor de elf regiocentra en is € 600.000 (3%) bestemd voor programmamanagement door de provincie als coördinator van het Masterplan en de Regio Deal.
Voorwaarde voor definitieve toekenning door het Rijk is 50% cofinanciering door de regio, zijnde € 19,4 miljoen door de gemeenten en € 0,6 miljoen door de provincie Groningen. De cofinanciering van € 0,6 miljoen door de provincie is een verplichting voor het sluiten van de Regio Deal in het najaar van 2024. Indien de cofinanciering door de provincie niet beschikbaar komt, kan de Regio Deal niet gesloten worden en komt de € 20 miljoen van het Rijk niet beschikbaar. Binnen overige budgetten is geen dekking beschikbaar voor de cofinancieringsverplichting van de provincie van € 0,6 miljoen.
Met de provinciale cofinanciering van € 0,6 miljoen wordt € 0,6 miljoen aan rijksmiddelen vrijgemaakt voor programmabrede activiteiten ten behoeve van het Masterplan Regiocentra uitgevoerd door de provincie, derhalve in totaal € 1,2 miljoen. Hiermee wordt de rol van de provincie naar de gemeenten versterkt en kan goede ondersteuning worden geleverd. Tevens worden de middelen ingezet voor monitoring, evaluatie en verantwoording.
Voorgesteld wordt om incidenteel voor de periode 2025-2028 € 0,6 miljoen (€ 0,15 miljoen per jaar) beschikbaar te stellen. Wij stellen voor dit bedrag te dekken uit de Algemene middelen.
2. Bouwstenenvisie Circulaire Economie en Afval
In IPO-verband is in de Bestuurlijke Advies Commissie Milieu, Toezicht en Handhaving (BAC MTH) in 2023 de Bouwstenenvisie Circulaire Economie en Afval vastgesteld. Daarbij is afgesproken dat elke provincie begint met de implementatie van het basis(uitvoerings)niveau van deze visie. De implementatie van de bouwstenenvisie vraagt daar om aanvullende kennis en capaciteit bij Omgevingsdienst Groningen (ODG).
Het doel van het voorstel is om ODG in staat te stellen door middel van VTH bij te dragen aan een veilige en gezonde transitie naar een volledig circulaire economie (CE). De bouwstenen uit de IPO-visie geven hier invulling aan door te werken aan kennis/competenties, maar ook en vooral door in de vergunningverlening ruimte te bieden voor experimenten, afvalpreventie en grondstoffenbesparing. De middelen maken de implementatie van een level playing field in Groningen mogelijk en zijn essentieel om knelpunten in de uitvoeringspraktijk te identificeren en op te heffen. Andere provincies zijn al bezig met implementatie en/of reserveren middelen om de implementatie te realiseren. Vertraging zal de provincie Groningen op achterstand brengen als het gaat om ruimte te bieden voor innovatie en effectief toezicht/gerichte advisering aan bedrijven.
Met de transitie naar een volledig circulaire economie (CE) ontstaan kansen en risico's die om specifieke expertise vragen. Er is gelobbyd bij het Rijk om aanvullende middelen; dat is echter niet gelukt. Daarom is afgesproken dat provincies deze opgave in de begroting meenemen. Binnen eigen budgetten is hiervoor tevens geen dekking beschikbaar.
Voorgesteld wordt om incidenteel voor het jaar 2025 € 0,16 miljoen en vanaf 2026 structureel € 0,15 miljoen beschikbaar te stellen. Voor de periode 2025-2028 is het totaal derhalve € 0,60 miljoen. Wij stellen voor dit bedrag te dekken uit de Algemene middelen.
3. Regiodeal Oost-Groningen
De Regiodeal Oost-Groningen richt zich vooral op de ambities:
- Gezond en gelukkig leven
- Een leven lang ontwikkelen
- Veilige en leefbare dorpen en wijken
Bij de uitvoering wordt nadrukkelijk de samenwerking gezocht tussen gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en inwoners, zodat Oost-Groningen zichzelf klaarzet voor een optimale uitvoering van Nij Begun.
De Regiodeal Oost-Groningen gaat over een totaalbedrag van € 25 miljoen. De helft komt vanuit het Rijk, de andere helft wordt vanuit de regio gefinancierd. De benodigde bijdrage van de provincie Groningen bedraagt € 6,25 miljoen. Wij reserveren de middelen die benodigd zijn om deze bijdrage te kunnen leveren. In de komende periode worden daarbij de financiële mogelijkheden verkend die onder het NPG en Nij Begun beschikbaar zijn.
4. Voorfinancieren voorbereidingskosten Nij Begun
In het kader van Nij Begun maken wij in overleg met het Rijk zgn. voorbereidingskosten. Deze kosten dienen in principe te worden vergoed door het Rijk. Hierover zijn we afspraken aan het maken met het Rijk, maar dit proces is nog niet geheel afgerond. Het is denkbaar dat de afspraken met het Rijk pas in 2025 formeel worden vastgelegd. Om te voorkomen dat wij een begrotingsonrechtmatigheid hebben – kosten gemaakt zonder formele dekking – is het wenselijk om de dekking van deze voorbereidingskosten tijdelijk voor te financieren vanuit de Algemene middelen. Het gaat om een bedrag van afgerond € 760.000. Wij gaan ervan uit dat dit alsnog terugkomt vanuit Nij Begun.
Ambities Perspectiefnota 2025
Bij de Perspectiefnota 2025 hebben wij uw Staten voorgesteld om minder provinciaal geld (korting) beschikbaar te stellen voor een aantal ambities dan aanvankelijk in het hoofdlijnenakkoord was opgenomen. Dit hebben wij gedaan, omdat wij ervan uitgingen dat wij dit konden compenseren met externe dekkingsbronnen (bijvoorbeeld Nij Begun – sociale agenda). We weten nu dat dit voor leefbaarheid niet gaat lukken. Dit geldt wellicht ook voor andere ambities. Wij zullen op een later moment kijken op welke wijze we de korting leefbaarheid en eventuele kortingen op andere ambities ongedaan kunnen maken vanuit onze provinciale middelen.