Inleiding
Natuur en landschap
Het landelijk gebied staat in de belangstelling. We zien in Groningen enkele grote opgaven als het begeleiden van afschaffen derogatie en het verdienvermogen van de landbouwsector, veendaling, de Kader Richtlijn Water en de biodiversiteit. In het komende jaar zullen we de gemaakte plannen moeten omzetten in kansrijke projecten en starten met de uitvoering daarvan.
Toekomst Landelijk Gebied (TLG)
Voor de Toekomst Landelijk Gebied hebben wij, in 2024 een gebiedsplan opgesteld dat in november of december 2024 in de Staten zal worden besproken. Het betreft een integraal gebiedsplan voor de periode tot en met 2030 met een doorkijk naar 2050. Het gebiedsplan is bedoeld als programma onder de Omgevingsvisie. In het document staan oplossingsrichtingen voor de opgaven Natuur, Klimaat en Water met daarbij een toekomstperspectief voor de landbouwsector. De doorrekening laat zien dat er € 3,1 miljard nodig is om alle opgaven aan te kunnen pakken.
Het kabinet heeft het landelijke Transitiefonds opgeheven en daarvoor in de plaats twee budgetten ingesteld voor respectievelijk innovatie landbouw en agrarisch natuurbeheer voor in totaal ca. € 10 miljard. Wij zullen in het najaar op grond van het regeerakkoord en de onderhandelingen met het Rijk nagaan op welke wijze de genoemde rijksbudgetten kunnen bijdragen in de uitvoering van het Gronings Gebiedsplan.
In 2025 werken we aan het faciliteren van initiatieven die uit de TLG-gebiedsprocessen zijn ontstaan. Circa 25 initiatieven zullen we programmatisch begeleiden om enerzijds tot uitvoering te komen en anderzijds de energie bij deelnemers in de gebieden, vast te houden. De initiatieven zijn bijvoorbeeld concrete kavelruilen tussen boerenbedrijven, een gebiedscoöperatie die zelf aan de slag wil met beheer, extensivering van veehouderij, spoelplaatsen op het boerenerf en concrete plannen voor groen-blauwe dooradering.
Programma Natuur
Er is een nieuwe programmering voor het Programma Natuur (planperiode 2024-2030). Hierbij ligt de focus over stikstofgevoelige Natra200-gebieden en habitattypen. Het doel van programma natuur is het uitvoeren van natuur herstelmaatregelen om de negatieve effecten van stikstof op habitats en soorten te beperken én leefgebieden te verbeteren in en rondom het Natuurnetwerk Nederland (NNN).
Agenda Natuurinclusief
Ook werken we mee aan een landelijke uitwerking ‘Agenda Natuurinclusief’. De Agenda Natuurinclusief zet in op het versterken van de 70% niet beschermde natuur door natuur een onderdeel te maken van sociale, culturele en economische aspecten van onze samenleving. Via een lokaal Netwerk Natuurinclusief Groningen faciliteren we een uitvoering die past bij de provincie.
Natuurnetwerk (NNN) en Bos en Hout
Het realiseren van concrete maatregelen in het veld blijft in 2025 overeind: het afronden van het huidige NNN, uitvoering programma Bos en Hout, (agrarisch) natuurbeheer en het investeren in ecologische verbindingszones en landschapsmaatregelen.
Ecologie en Economie in Balans (E&E)
We zetten het samenwerkingsverband Ecologie en Economie in Balans (E&E) in de Eemsdelta voort. Op 14 maart 2024 is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst afgesloten tussen overheden (Rijk, provincie, gemeenten en waterschappen), bedrijven, agrarische sector en natuur- en milieuorganisaties. De samenwerkingspartners zetten zich gezamenlijk voor in economische groei en verbetering van de natuur- en milieukwaliteit, met oog voor leefbaarheid. Het uitvoeringsprogramma van E&E voor ecologie is het adaptief programma Eems-Dollard 2050 (ED2050), waarvan de tweede tranche voor de periode 2021-2026 in uitvoering is. In ED2050 wordt gewerkt aan natuurherstel van de Eems-Dollard, het laatste estuarium van UNESCO-werelderfgoed Waddenzee. Projecten voor natuurherstel worden gecombineerd met andere (beleids)opgaven, zoals dijkversterking, nuttige toepassing van slib en zilte teelt.
Kustprogramma (algemeen)
Vanuit de projecten en programma's die langs de kust tot ontwikkeling komen wordt een concreet kustprogramma voor de Groninger Waddenkust ontwikkeld. Hierin wordt structuur en inhoud aangebracht die nodig is voor de borging met de projectpartners. De kustprojecten en kustverdediging vragen meer ruimte en dus een grotere betrokkenheid vanuit verschillende beleidsterreinen. Daarnaast zijn er een aantal beleidsmatige, financiële en juridische sporen die moeten landen bij de zogenaamde 'Waddengovernance'. Via het kustprogramma wordt hiervoor de benodigde input geleverd. Twee concrete voorbeelden hiervan zijn: een ecologisch masterplan voor de kustontwikkeling van Oosterhorn tot aan de Duitse grens en een integrale financieringsstructuur voor het realiseren van de Groeidelta. Op basis hiervan betrekken we het Rijk intensiever bij de benodigde (integralere) ontwikkelingen langs de Waddenkust.
Landbouw
In de Economische Visie 2035, waar Landbouw als één van de economische sectoren is opgenomen, zijn drie nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt en vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in onder andere een Beleidsprogramma Landbouw en een Uitvoeringsplan 2025 (naar verwachting februari 2025 vastgesteld). De inhoud wordt vervolgens zo snel mogelijk overgenomen in de P&C-gerelateerde documenten.