Door een te grote stikstofbelasting op de natura 2000 gebieden is de Nb-wetvergunningverlening voor stikstof teruggedraaid en is Nederland op slot gegaan. Daarnaast is de nutriëntenbelasting van het (grond)water te hoog waardoor de Kaderrichtlijn water (KRW-)doelen niet gehaald kunnen worden en is er sprake van een grote CO 2 -uitstoot in de veenweidegebieden (klimaat). Het Kabinet Rutte IV heeft het Nationaal Programma Landelijk Gebied opgestart naar aanleiding van de problemen die (zijn) ontstaan.
Wij hebben - samen met onze provinciale netwerkpartners - sinds vier jaar een beleid ingezet waarbij stimulering van de landbouwtransitie, een urgente stikstofaanpak en het bevorderen van de biodiversiteit centraal staan in het landelijk gebied.
Voor de Toekomst Landelijk Gebied (TLG) hebben wij, in september 2024 een gebiedsplan opgesteld dat in november/december 2024 in de Staten zal worden besproken. Het betreft een integraal gebiedsplan voor de periode tot en met 2030 met een doorkijk naar 2050. Het gebiedsplan is bedoeld als programma onder de Omgevingsvisie. In het document staan oplossingsrichtingen voor de opgaven Natuur, Klimaat en Water met daarbij een toekomstperspectief voor de landbouwsector. De doorrekening laat zien dat er € 3,1 miljard nodig is om alle opgaven aan te kunnen pakken.
Het nieuwe kabinet heeft het landelijke Transitiefonds opgeheven en daarvoor in de plaats twee budgetten ingesteld voor resp. Innovatie landbouw en Agrarisch Natuurbeheer voor in totaal ca. € 10 miljard. Wij zullen in het najaar op grond van het regeerakkoord en de onderhandelingen met het Rijk nagaan op welke wijze de genoemde rijksbudgetten kunnen bijdragen in de uitvoering van het Gronings Gebiedsplan.
In 2025 werken we aan het faciliteren van initiatieven die uit de TLG-gebiedsprocessen zijn ontstaan. Circa 25 initiatieven zullen we programmatisch begeleiden om enerzijds tot uitvoering te komen en anderzijds de energie bij deelnemers in de gebieden, vast te houden. De initiatieven zijn bijvoorbeeld concrete kavelruilen tussen boerenbedrijven, een gebiedscoöperatie die zelf aan de slag wil met beheer, extensivering van veehouderij, spoelplaatsen op het boerenerf en concrete plannen voor groen-blauwe dooradering. Voor de dekking van de benodigde middelen op langere termijn hebben we de volgende lijn:
Europese doelen worden gedekt uit Europese middelen, nationale doelen uit nationale middelen en provinciale doelen uit provinciale middelen. Zolang er provinciale doelen gediend zijn met projecten of regelingen, kan het gerechtvaardigd zijn daarvoor provinciale middelen in te zetten. In de praktijk gaan doelen veelal samen en werken we zoveel mogelijk aan integrale projecten: integraal op inhoud en integrale financiering.
Ook werken we mee aan een landelijke uitwerking ‘Agenda Natuurinclusief’. De Agenda Natuurinclusief is onderdeel van het Programma Natuur uit de Structurele aanpak stikstof, dat zich richt op herstel en versterking van de Nederlandse natuur. De Agenda Natuurinclusief richt zich op het natuurherstel en -versterking buiten de natuurgebieden. Het realiseren van concrete maatregelen in het veld blijft in 2025 overeind: het afronden van het huidige Natuurnetwerk Nederland (NNN), uitvoering programma Bos en Hout, (agrarisch) natuurbeheer en het investeren in ecologische verbindingszones en landschapsmaatregelen.